Doğumların yaklaşık %80’i 37-42 hafta arası normal süreçte gerçekleşirken, %8’i 42 hafta sonrası geç doğum olarak, %11 kadarlık bir sıklıkla da erken doğum olarak karşımıza çıkar.
42. gebelik haftasını tamamlamasına rağmen doğum eyleminin henüz başlamamasına geç doğum, zamanı geçmiş doğum denir. Geç doğum halk arasında miyad geçmesi, günün geçmesi, miad aşımı gibi şekillerde tanımlanır. Tıbbi adı sürmatürasyondur. Normal gebelik haftası ortalama 40 hafta olarak belirlenir. Burada sınırlar 37-42 haftalar arasıdır.
37. gebelik haftasından önce olan doğumlara erken doğum, 42 haftayı geçenlere ise geç doğum denir. Gebelik haftası hesaplanırken anne adayının en son gördüğü âdet kanamasının ilk günü baz alınır. Buna göre ortalama bir gebelik süreci 40 haftada tamamlanır.
Geç doğumun sebebi %90 oranında bilinmemekle beraber, %10 gibi çok az sıklıkla bebekte beyinle ilgili herhangi bir sorun olması, plasentada bazı enzim bozuklukları ve yine bebekle ilgili bazı hormonal bozukluklar olarak saptanabilir.
Geç doğum nedenleri
Geç doğumun bilenen sebepleri sadece %10 ile kısıtlıdır. Yani %90 belirli bir sebep bulunamamıştır. Bu nadir durumlar bebeğin beyin gelişimiyle ilgili sıkıntılar, plesentadaki enzim bozuklukları ve bebeğin özellikle böbrek üstü bezi gibi hormonal olarak bazı patolojilere sahip olmasıdır.
Bilinen sıklık üzerinden hesaplandığında ilk veya daha sonraki doğum olması, annenin yaşı gibi bazı etkenler suçlanmış olsa da son çalışmalara göre bunlar içerisinde sadece annenin ilk gebelikte geç doğum yaşamış olmasının belirleyici bir etken olduğudur.
Gecikmiş doğum haftası
Gebelik yaşının hesaplanmasında son âdet tarihinin ilk günü baz olarak alınır. Önemli olan bu tarihin net olarak belirlenmesidir. Dolayısıyla 42. haftayı geçen doğumlar geç doğum olarak adlandırılır. 42. haftanın geçmesi olarak tanımlanan geç doğum, ortalama %8 sıklıkla karşılaşılan bir durumdur.
Geç doğumun anneye yaşattığı zorluklar
Geç doğumlarda bebeğin kilosunun aşırı artması sonucu yani iri bebek olması sebebiyle çok zor doğum yaşanabilir. Bunlar bebeğin omzunun takılması, doğumun çok geç ilerlemesi gibi durumlardır. Aynı zamanda bebeğin başının kontrolsüz çıkması ve bebeğin iri olması sebebiyle annenin genital bölgesinde ciddi yaralanmalara, onarılması zor yırtıklara sebep olabilir.
Geç doğumun anne için riskleri
42. gebelik haftasını tamamlamış olmasına rağmen hâlâ başlamamış olan geç doğumun hem anne hem de bebek açısından çok ciddi sıkıntıları vardır. Anne açısından, öncelikle hâlâ doğumun başlamamış olmasının getirdiği heyecan, sıkıntı ve stres en başta sayılan problemlerdir.
Doğumun sonrasında gerçekleşebilecek olan iri doğuma bağlı bazı doğum travmaları, zor doğum olması ve annenin bundan sonraki yaşamını, gebeliklerini etkilemesi bakımından önemlidir. Geç doğumun bebek için getirdiği risklerin başında olan doğum sırasında ve doğum öncesi yaşayabileceği riskler açısından da yine anne adayı ciddi strese girebilir.
Geç doğumun bebek için riskleri
Geç doğumun bebek açısından çok ciddi riskleri vardır. Bunların başında, zamanı geçen bir doğumda bebeğin plasentasının artık bebekle birlikte büyüyememesi ve bebeğe yetmemesinden kaynaklanan sıkıntılar gelir.
Bebeğin plasentası beslenmesini ve oksijenlenmesini sağlayan bir ara organdır. Burada bir yetmezlik olması bebeği fetal distress denilen ciddi bir sıkıntıya sokmaktadır. Bebekte aşırı büyüme, zor doğum gerçekleşmesi ve iri bebeğin yol açtığı bazı sıkıntılara da sebep olabilir.
Bir diğer bulgu, zamanı geçen bebeklerde bebeğin etrafını saran amniyon sıvısının azalması tehlikesidir. Bu sıvının azalması, bebeğin hareketi ve rahim kasılmalarıyla beraber bebeğin kordonunda bası olması sonrası bebeğe giden kan akımının azalması ani bir stres oluşturabilir.
Gecikmiş doğumun teşhisi
Annenin son âdet tarihine göre yapılan gebelik haftası hesaplaması üzerinden 42 haftayı geçen doğumlar, geç doğum olarak adlandırılır. Burada önemli olan annenin gebeliği sırasında düzenli kontrolleridir.
İlk yapılan ultrasonografi taraması ne kadar erken bir dönemde yapılırsa, gebelik yaşının hesaplaması neredeyse 1-2 gün değişen farklılıklarla net olarak bir sonuca varılır. 42. gebelik haftasının tamamlanmış olmasına rağmen doğum sancılarının başlamamış olması geç doğumun belirtisidir ve çok ciddi önlemler alınmasını gerektirir.